Senacka Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji rozpatrywała 5 października m.in. petycje Naczelnej Rady Adwokackiej, dotyczące prawa do obrony tymczasowo aresztowanym oraz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej i procedury ich wypłaty w postępowaniach sądowych karnych i cywilnych. Na posiedzeniu Adwokaturę reprezentowała adw. Dorota Kulińska, dyrektor Instytutu Legislacji i Prac Parlamentarnych NRA.
Komisja rozpatrzyła petycję NRA, sporządzoną w okresie poprzedniej kadencji organów NRA, przez obecnego Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, adw. Przemysława Rosati i ówczesnego Dziekania Okręgowej Rady Adwokackiej w Wałbrzychu adw. Jerzego Lachowicza, dotyczącą inicjatywy ustawodawczej zmiany art. 217c ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy, w celu zapewnienia osobie tymczasowo aresztowanej pełnej realizacji prawa do obrony, w tym zniesienie barier o charakterze techniczno-organizacyjnym, w aspekcie prawa do porozumiewania się z obrońcą za pośrednictwem aparatu telefonicznego. Petycja po raz drugi trafiła pod obrady tej Komisji - po poprzedniej analizie Komisja zwróciła się o dodatkowe opinie do Ministra Sprawiedliwości. Opinie z ministerstwa zawierają pozytywne oceny proponowanych zmian, zatem Komisja na posiedzeniu 5 października większością głosów przyjęła petycję i skierowała ją do dalszych prac legislacyjnych.
Zmiana proponowana w petycji brzmi: "paragraf 2a. Jeżeli tymczasowo aresztowany ma ustanowionego obrońcę, organ, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje na wniosek obrońcy, przesyła niezwłocznie do dyrektora aresztu śledczego, w którym przebywa tymczasowo aresztowany, zarządzenie o bezterminowej zgodzie na korzystanie przez tego tymczasowego aresztowanego z aparatu telefonicznego w celu utrzymania kontaktu z ustanowionym w sprawie obrońcą. Zgoda jest skuteczna do czasu prawomocnego zakończenia postępowania, także w przypadku zmiany w toku postępowania organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje lub jednostki penitecjarnej, w której wykonywane jest tymczasowe aresztowanie. Z chwilą zawiadomienia organu, do którego dyspozycji tymczasowo aresztowany pozostaje, o ustaniu stosunku obrończego, organ z urzędu wydaje zarządzenie o uchyleniu zarządzenia, o którym mowa w zdaniu pierwszym i przesyła je niezwłocznie do dyrektora aresztu śledczego, w którym przebywa tymczasowo aresztowany".
Komisja rozpatrywała także petycję NRA ze stycznia 2021 r., sporządzoną w okresie poprzedniej kadencji organów NRA, przez obecnego Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, adw. Przemysława Rosati, a dotyczącą inicjatywy ustawodawczej zmiany ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, w zakresie orzekania przez sąd o kosztach procesu. Jednocześnie przedmiotem dyskusji była petycja adw. Stanisława Zdanowskiego z lipca 2020 r., dotycząca inicjatywy ustawodawczej zmiany art. 626 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, w celu przyspieszenia uzyskiwania przez prawników wynagrodzeń za świadczenie pomocy prawnej z urzędu w postępowaniach karnych.
Ponieważ wnioski petycji adw. Zdanowskiego w pełni mieszczą się w zakresie objętym petycją NRA - która przedstawia propozycje zmian art. 626 kpk i dodatkowo zmian w tym zakresie w kodeksie postępowania cywilnego - Komisja podjęła decyzję o rozpatrzeniu petycji dalej idącej, czyli petycji Naczelnej Rady Adwokackiej. Po przedstawieniu stanowisk NRA, Krajowej Izby Radców Prawnych i przedstawiciela Ministerstwa Sprawiedliwości, który zgłosił liczne, ale mało precyzyjne zastrzeżenia, Komisja postanowiła zwrócić się do Ministerstwa Sprawiedliwości o przedstawienie swojej opinii.
Przypomnijmy, że petycja NRA, sporządzona przez adw. Przemysława Rosatiego, dotyczy zmiany przepisów poprzez uszczegółowienie i ujednolicenie zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata w postępowaniach cywilnych i karnych. Postulowane w załączonym do petycji projekcie ustawy zmiany przepisów umożliwią adwokatowi ustanowionym z urzędu otrzymanie należnego wynagrodzenia za już udzieloną pomoc prawną (na bieżąco) bez konieczności, często wieloletniego, oczekiwania na wynagrodzenie za czynności procesowe wykonane w toku postępowań sądowych – karnych i cywilnych.
