- Poselska inicjatywa ustawodawcza wniesiona do Sejmu RP obejmująca projekt ustawy zgłoszony w formie petycji NRA, który zmierza do uchylenie stosowania formularzy uzasadnień w sprawach karnych
- Projekt ustawy zgłosiła grupa posłów Klubu Parlamentarnego Polska 2050-Trzecia Droga.
- Projekt jest efektem prac i bazuje na petycji Naczelnej Rady Adwokackiej z lutego br.
- Autorem petycji NRA i załączonego do niej projektu ustawy jest adw. Przemysław Rosati, prezes NRA.
Przypomnijmy, że na początku lutego br. Naczelna Rada Adwokacka wystąpiła z petycją w sprawie uchylenia art. 99a kodeksu postępowania karnego, czyli uchylenia obowiązku sporządzania uzasadnień orzeczeń w sprawach karnych na „formularzu uzasadnień” i przywrócenia poprzedniej formuły sporządzania uzasadnienia (z pominięciem formularza). Wystosowanie petycji poprzedziła ankieta przeprowadzona wśród sędziów i adwokatów, z której wynika, że praktycy negatywnie oceniają obowiązek sporządzania uzasadnień wyroków na formularzach.
Praktyczne wady obowiązującego rozwiązania to:
- naruszenie prawa do rzetelnego procesu karnego,
- formularz nie pozwala sądowi na pełne przedstawienie merytorycznej strony rozstrzygnięcia, które zostało wydane.
Uchwałę w sprawie złożenia petycji przyjęło Prezydium NRA podczas posiedzenia 1 lutego br. Prezydium upoważniło wówczas adw. Przemysława Rosatiego, prezesa NRA, autora projektu tej zmiany k.p.k., do reprezentowania Naczelnej Rady Adwokackiej w pracach nad petycją przed Senatem RP, Sejmem RP i Radą Ministrów.
Efektem złożenia Petycji NRA jest inicjatywa legislacyjna posłów Klubu Parlamentarnego Polska 2050-Trzecia Droga, który złożyli projekt nowelizacji Kpk, upoważniając do reprezentowania wnioskodawców w pracach legislacyjnych posła adw. Pawła Śliza.
W uzasadnieniu wnioskodawcy wskazują, że inicjatywa jest projektem stanowiącym przedmiot petycji NRA z 1 lutego 2024 r., podzielają argumentację NRA i przyjęli projekt ustawy tożsamy co do treści merytorycznej. Uzasadnienie do projektu jest w zasadniczej części uzasadnieniem załączonym do petycji NRA, z dodatkowymi informacjami uwzględniającymi wymogi Regulaminu Sejmu.
Prawo do rzetelnego procesu ma wymiar konstytucyjny (art. 45 ust. 1 Konstytucji) oraz konwencyjny (art. 6 ust. 1-3 Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności). Obowiązek sporządzenia uzasadnienia orzeczenia jest nie tylko wymogiem formalnym, ale ma istotne znaczenie merytoryczne. Uzasadnienie, przedstawiając tok rozumowania poprzedzający wydanie orzeczenia, umożliwić ma stronom, a zwłaszcza oskarżonemu, jego kontrolę. Pełni nie tylko funkcje procesowe, lecz także buduje autorytet wymiaru sprawiedliwości i kształtuje zewnętrzne przekonanie o sprawiedliwości orzeczenia.
Na gruncie prawa do rzetelnego procesu (w tym procesu odwoławczego), tak w ujęciu konwencyjnym (art. 6 ust. 1 EKPC), jak i w ujęciu standardu konstytucyjnego (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), jakość uzasadnienia wyroku jest istotnym elementem tego prawa.
(czytaj projekt ustawy nowelizujący kpk)
