- Szansa na zakończenie postępowania przeciwnaruszeniowego wszczętego przeciwko Polsce przez Komisję Europejską
- Odbudowanie autorytetu Trybunału Konstytucyjnego, utraconego w wyniku działalności orzeczniczej tego organu po 2016 roku
- Szansa na przywrócenie zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez państwo prawa,
- W ocenie Naczelnej Rady Adwokackiej tym skutkowałoby przyjęcie projektu ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.
- NRA wydała pozytywną ocenę do tego projektu.
Opinia dotyczy złożonego przez grupę posłów projektu ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Trybunale Konstytucyjnym, wniesiony do Sejmu RP w dniu 6 marca 2024 roku.
W ocenie NRA, opiniowany projekt ustawy zmierza do usunięciu zasadniczego problemu – kryzysu konstytucyjnego wywołanego szeregiem zmian legislacyjnych dotyczących działania Trybunału Konstytucyjnego, a zapoczątkowanych uchwaleniem przez Sejm VIII kadencji pakietu ustaw w listopadzie i grudniu 2016 roku. Nie bez znaczenia są również działania ustawodawcze i uchwałodawcze podjęte jeszcze w 2015 roku, które były zarzewiem sporu o skład sędziowski w Trybunale Konstytucyjnym, a związane z podjęciem uchwał przez Sejm VII oraz VIII kadencji o powołaniu sędziów TK.
NRA wskazuje, że na problem utraty przez Trybunał Konstytucyjny zdolności do realizacji jego konstytucyjnej funkcji strażnika nadrzędności Konstytucji RP oraz utraty niezależności od wpływu organów ustawodawczych i wykonawczych, a co za tym idzie niezależności sędziowskiej, zwracały również uwagę europejskie trybunały oraz instytucje unijne i organizacje międzynarodowe.
Orzeczenia, opinie i stanowiska trybunałów europejskich i organizacji międzynarodowych wskazywały na upolitycznienie Trybunału Konstytucyjnego i wymiar sprawiedliwości przez podporządkowanie władzy sądowniczej władzy wykonawczej i ustawodawczej, a tym samym naruszenie fundamentalnej zasady trójpodziału władz.
NRA podkreśla, że projekt ustawy zmierza do usunięcia negatywnych konsekwencji chaosu w systemie prawnym poprzez unieważnienie orzeczeń wydanych przez Trybunał Konstytucyjny z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania.
W ocenie NRA projekt zmierza do:
- uporządkowania systemu prawnego i usunięcia skutków kryzysu konstytucyjnego,
- przywrócenia ustrojowej funkcji Trybunałowi Konstytucyjnemu,
- uniezależnienia Trybunału od czynników politycznych,
- odwrócenia negatywnych skutków społecznych związanych z orzeczeniami TK wydanymi w składach z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania,
- a tym samym do ukształtowania składu orzekającego Trybunału Konstytucyjnego w sposób zgodny z art. 7 i art. 194 ust. 1 Konstytucji RP oraz art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji.
Jednocześnie Projekt uwzględniając orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz opinie i stanowiska instytucji międzynarodowych, zmierza do przywrócenia w Polsce systemu kontroli konstytucyjności prawa, który byłby zgodny z demokratycznym standardem niezależności Trybunału Konstytucyjnego i niezawisłości sędziów w nim zasiadających.
Zaproponowana w projekcie ustawy zmiana polegająca na wprowadzeniu nowych przepisów ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, pozwoliłaby na przywrócenie stanu praworządności i dałaby szansę na zakończenie postępowania przeciwnaruszeniowego wszczętego przeciwko Polsce przez Komisję Europejską w trybie art. 258 TFUE.
Autorką opinii jest adw. dr Monika Haczkowska
