• Naczelna Rada Adwokacka przesłała do Komitetu Ministrów Rady Europy uwago dotyczące wykonania przez Polskę wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w sprawie Xero Flor.
  
• Państwo polskie nie podjęło żadnych działań zmierzających do wykonania wyroku w sprawie Xero Flor p. Polsce.
  
• Dokument przygotowały adw. Natalia Klima-Piotrowska - przewodnicząca Komisji Praw Człowieka przy Naczelnej Radzie Adwokackiej oraz adw. Patrycja Dyluś-Borcz z Komisji Praw Człowieka przy NRA.

 

Dokument przesłano także do wiadomości Rzecznika Praw Obywatelskich. 

W wyroku w sprawie Xero Flor w Polsce sp. z o.o. przeciwko Polsce (skarga nr 4907/18) z dnia 7 maja 2021 r. ETPC odniósł się wprost do zagadnienia wadliwego powołania tzw. sędziów-dublerów.

Trybunał zastosował trójstopniowy test sformułowany w sprawie Guðmundur Andri Ástráðsson przeciwko Islandii, gdzie sprecyzowane zostały kryteria oceny wagi naruszenia procedury mianowania sędziów dla skuteczności aktu powołania na stanowisko sędziowskie potwierdzając, że istotą procesu mianowania sędziów jest zagwarantowaniem ich niezawisłości i bezstronności. Powołanie sędziego z rażącym naruszeniem prawa niweczy cel procesu mianowania i odbiera osobie powołanej legitymację do wykonywania funkcji sędziego w społeczeństwie demokratycznym.  

W wyniku zastosowania powyższego testu w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce, ETPC stwierdził, że Sejm RP VIII kadencji dokonał wyboru trzech osób, w tym Mariusza Muszyńskiego, na stanowiska sędziów TK, które były już obsadzone przez sędziów wybranych przez Sejm poprzedniej kadencji, a tym samym naruszył fundamentalną zasadę wyborów sędziów TK. Trybunał stwierdził też naruszenie tej zasady przez Prezydenta RP, który odmówił zaprzysiężenia trzech sędziów wybranych przez Sejm VII kadencji, a następnie przyjął tę przysięgę od tzw. sędziów-dublerów zwanych także „grudniowymi”.

W rezultacie Trybunał stwierdził, że wskutek udziału w postępowaniu przed TK jednego z sędziów-dublerów, skarżąca spółka Xero Flor została pozbawiona prawa do rozpoznania sprawy przez sąd ustanowiony ustawą, a zatem doszło do naruszenia art. 6 Konwencji.
ETPC orzekł, iż w sprawie Xero Flor p. Polsce doszło do naruszenia prawa do rozpoznania sprawy przez sąd ustanowiony ustawą. ETPC stwierdził również naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji w zakresie, w jakim przepis ten gwarantuje prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy, ponieważ sądy orzekające w sprawie skarżącej spółki nie uzasadniły należycie odmowy zadania pytania prawnego do TK pomimo wniosku spółki.

Wyrok Xero Flor p. Polsce uprawomocnił się w dniu 7 sierpnia 2021 roku. Rada Ministrów nie wniosła o przekazanie sprawy do Wielkiej Izby ETPC, uznając tym samym ostateczny charakter wyroku.

Naczelna Rada Adwokacka zaznacza, że państwo polskie nie podjęło żadnych działań zmierzających do wykonania wyroku w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce. W szczególności, nie podjęto żadnych prac legislacyjnych zmierzających do rozwiązania istniejącego od 2015 r. kryzysu konstytucyjnego związanego z funkcjonowaniem TK, spowodowanego nieuprawnionymi zmianami personalnych, strukturalnymi i organizacyjnymi w TK. Osoby nieprawidłowo wybrane na stanowiska sędziów TK, a to Mariusz Muszyński, Justyn Piskorski oraz Jarosław Wyrembak, w dalszym ciągu uczestniczą w składach orzekających i wydają wyroki oraz postanowienia, w tym w sprawach zainicjowanych skargą konstytucyjną, a wnioski o ich wyłączenie są oddalane.

To skutkuje uzasadnionymi zarzutami co do bezstronności i prawidłowości działania Trybunału Konstytucyjnego, a w dalszej kolejności narusza zasadę pewności prawa, albowiem orzeczenia wydane przez TK w nieprawidłowym składzie nie będą wywoływać skutków prawnych.

NRA i Komisja Praw Człowieka NRA widzą potrzebę podjęcia przez Komitet Ministrów niezwłocznych działań zmierzających do pełnego wykonania wyroku w sprawie Xero Flor p. Polsce.

NRA wyraża głęboką nadzieję, że przedstawione stanowisko będzie pomocne dla Komitetu Ministrów Rady Europy w procedurze monitorowania wykonania wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wydanego w sprawie Xero Flor p. Polsce.

NRA wyraża także pełną gotowość współpracy z Komitetem Ministrów Rady Europy w sprawach monitorowania efektywnego wykonywania wyroków ETPC przez władze krajowe w celu ochrony praw i wolności obywatelskich, stanowiącej jedno z ustawowych zadań polskiej Adwokatury.

NRA w ramach swoich kompetencji ustawowych, jako samorząd zrzeszający adwokatów w Polsce, stale monitoruje zagadnienia związane z praworządnością w Polsce, zwracając szczególną uwagę na kwestię prawa do sądu oraz prawa do rzetelnego procesu sądowego, w tym prawa do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

(czytaj dokument w j. polskim)

(czytaj dokument w j. angielskim)